פֿונעם יריד 163
צװישן די צװײ איז געװען דער, װאָס שמואליק האָט גערעדט פֿון אוצרות,
מכשפֿים, פּרינצן און פּרינצעסינס ― אַלץ פֿון אַזעלכע זאַכן, װאָס זײַנען
שײך צו דער װעלט; און דער זײדע משה־יאָסיע האָט מבֿטל געװען די
װעלט לגמרי און האָט זיך אַריבערגעטראָגן אינגאַנצן, אין אײנעם מיטן
אײניקל, װאָס האָט אים אױסגעהערט מיט דער גרעסטער שפּאַנונג, אַהין,
אױף יענער װעלט, דאָרטן, צװישן סאַמע צדיקים און מלאָכים און
שׂרפֿים און כּרובֿים, ניט װײַט שױן פֿונעם כּסא־הכּבֿוד, גאָר־גאָר נאָענט
שױן טאַקע צו אים אַלײן, צום מלך־מלכי־המלכים
הקדוש־ברוך־הוא... דאָרטן זײַנען געװען דער שור־הבר מיטן לװיתן, און דער
טײַערסטער בױמל, װאָס הײסט „אַפַֿרְסְמון“, און דער טײַערסטער װײַן, דער
„יין־המשומר“, און צדיקים זיצן און לערנען און האָבן הנאה פֿון דער
שכינה און פֿונעם „אור־הגָנוּז“, פֿון יענער ליכטיקײט, װאָס בעת גאָט
האָט באַשאַפֿן די װעלט, האָט ער געזען, אַז די מענטשן זײַנען ניט ראָױ
צו אַזאַ ליכטיקײט, האָט ער עס איבערגעלאָזט אױף לעתיד־לבֿוא... און
הקדוש־ברוך־הוא אַלײן, כּבֿיכול, בכבֿודו־ובֿעצמו, שטײט און באַדינט
זײ, די צדיקים, װי אַ טאַטע. און פֿון אױבן, פֿונעם הימל, לאָזט זיך אַראָפּ
פּונקט אױפֿן זעלבן אָרט, װוּ דאָס אַמאָליקע בית־המקדש איז געשטאַנען,
אַ נײַ בית־המקדש, פֿון סאַמע גינגאָלד און פֿון די טײַערסטע שטײנער,
דימענטן און בריליאַנטן, און די כּהנים דוכנען, און די לװײם זינגען,
און דװיד המלך קומט אַרױס אַקעגן מיט אַ פֿידל און זינגט:
„רננו צדיקים בי′! בי′!“...
דאָ הײבט אָן דער זײדע משה־יאָסיע זינגען אױף אַ קול, צוקנאַקן מיט
די פֿינגער, און די אױגן פֿאַרגלאַנצט ער אַרױף, און דאָס פּנים לױכט
אים, און אַלײן איז ער נישט בהאי־עלמא: ער איז דאָרטן ערגעץ,
װײַט־װײַט, אױף יענער װעלט, אױף יענער װעלט!...
41. אַ ייִד אַ פֿױגל
אַ מעשׂה פֿון פֿאַרצײַטן. ― װי אַזױ ייִדן האָבן אַמאָל געלעבט צװישן פּריצים. ―
אַ טראַגעדיע פֿון אַן אָרעמען רענדאַר
מע באַדאַרף אָבער ניט מײנען, אַז דער זײדע משה־יאָסיע איז אַלע
מאָל געװען נאָר אױף יענער װעלט, און אַז ער האָט ניט געהאַט פֿאַר
זײַנע אײניקלעך צו דערצײלן גאָרנישט פֿון דער װעלט. אָ! ער האָט
געהאַט זײער אַ סך צו דערצײלן פֿון אַמאָליקע ייִדן, אַמאָליקע חסידים,
|
|
funem yarid 163
tsvishn di tsvey iz geven der, vos shmu#lik hot geredt fun oytsres,
mekhashfem, printsn un printsesins ― alts fun azelkhe zakhn, vos zaynen
shayekh tsu der velt; un der zeyde mshh-yosye hot mevatl geven di
velt legamrey un hot zikh aribergetrogn ingantsn, in eynem mitn
eynikl, vos hot im oysgehert mit der grester shpanung, ahin,
oyf yener velt, dortn, tsvishn same tsadikem un malokhem un
srofem un kruvem, nit vayt shoyn funem kiseyhakoved, gor-gor noent
shoyn take tsu im aleyn, tsum mlkh-mlkhi-hmlkhim
hkdush-brukh-hu#... dortn zaynen geven der shorabor mitn levyosn, un der
tayerster boyml, vos heyst "af�r�s�mun'', un der tayerster vayn, der
"eyn-hmshumr'', un tsadikem zitsn un lernen un hobn hanoe fun der
shkhine un funem "ur-hg�nuz'', fun yener likhtikayt, vos beys got
hot bashafn di velt, hot er gezen, az di mentshn zaynen nit rooy
tsu aza likhtikayt, hot er es ibergelozt oyf losed-lBu#... un
hkdush-brukh-hu# aleyn, kevyokhl, bekhvoydeuveatsme, shteyt un badint
zey, di tsadikem, vi a tate. un fun oybn, funem himl, lozt zikh arop
punkt oyfn zelbn ort, vu dos amolike beyshamikdesh iz geshtanen,
a nay beyshamikdesh, fun same gingold un fun di tayerste shteyner,
dimentn un brilyantn, un di kohanem dukhnen, un di leviyem zingen,
un dvid hmlkh kumt aroys akegn mit a fidl un zingt:
"rnnu tsadikem bi′! bi′!''...
do heybt on der zeyde mshh-yosye zingen oyf a kol, tsuknakn mit
di finger, un di oygn farglantst er aroyf, un dos ponem loykht
im, un aleyn iz er nisht bh#i-elm#: er iz dortn ergets,
vayt-vayt, oyf yener velt, oyf yener velt!...
41. a yid a foygl
a mayse fun fartsaytn. ― vi azoy yidn hobn amol gelebt tsvishn pritsem.
―
a tragedye fun an oremen rendar
me badarf ober nit meynen, az der zeyde mshh-yosye iz ale
mol geven nor oyf yener velt, un az er hot nit gehat far
zayne eyniklekh tsu dertseyln gornisht fun der velt. o! er hot
gehat zeyer a sakh tsu dertseyln fun amolike yidn, amolike khsidem,
|
פֿונעם יריד 163
צװישן די צװײ איז געװען דער, װאָס שמואליק האָט גערעדט פֿון אוצרות,
מכשפֿים, פּרינצן און פּרינצעסינס ― אַלץ פֿון אַזעלכע זאַכן, װאָס זײַנען
שײך צו דער װעלט; און דער זײדע משה־יאָסיע האָט מבֿטל געװען <<די>>
װעלט לגמרי און האָט זיך אַריבערגעטראָגן אינגאַנצן, אין אײנעם מיטן
אײניקל, װאָס האָט אים אױסגעהערט מיט דער גרעסטער שפּאַנונג, אַהין,
אױף <<יענער>> װעלט, דאָרטן, צװישן סאַמע צדיקים און מלאָכים און
שׂרפֿים און כּרובֿים, ניט װײַט שױן פֿונעם כּסא־הכּבֿוד, גאָר־גאָר נאָענט
שױן טאַקע צו <<אים>> אַלײן, צום מלך־מלכי־המלכים
הקדוש־ברוך־הוא... דאָרטן זײַנען געװען דער שור־הבר מיטן לװיתן, און דער
טײַערסטער בױמל, װאָס הײסט „אַפַֿרְסְמון“, און דער טײַערסטער װײַן, דער
„יין־המשומר“, און צדיקים זיצן און לערנען און האָבן הנאה פֿון דער
שכינה און פֿונעם „אור־הגָנוּז“, פֿון יענער ליכטיקײט, װאָס בעת גאָט
האָט באַשאַפֿן די װעלט, האָט ער געזען, אַז די מענטשן זײַנען ניט ראָױ
צו אַזאַ ליכטיקײט, האָט ער עס איבערגעלאָזט אױף לעתיד־לבֿוא... און
הקדוש־ברוך־הוא אַלײן, כּבֿיכול, בכבֿודו־ובֿעצמו, שטײט און באַדינט
זײ, די צדיקים, װי אַ טאַטע. און פֿון אױבן, פֿונעם הימל, לאָזט זיך אַראָפּ
פּונקט אױפֿן זעלבן אָרט, װוּ דאָס אַמאָליקע בית־המקדש איז געשטאַנען,
אַ נײַ בית־המקדש, פֿון סאַמע גינגאָלד און פֿון די טײַערסטע שטײנער,
דימענטן און בריליאַנטן, און די כּהנים דוכנען, און די לװײם זינגען,
און דװיד המלך קומט אַרױס אַקעגן מיט אַ פֿידל און זינגט:
„<<רננו צדיקים בי′! בי′!>>“...
דאָ הײבט אָן דער זײדע משה־יאָסיע זינגען אױף אַ קול, צוקנאַקן מיט
די פֿינגער, און די אױגן פֿאַרגלאַנצט ער אַרױף, און דאָס פּנים לױכט
אים, און אַלײן איז ער נישט בהאי־עלמא: ער איז דאָרטן ערגעץ,
װײַט־װײַט, אױף <<יענער>> װעלט, אױף <<יענער>> װעלט!...
41. אַ ייִד אַ פֿױגל
אַ מעשׂה פֿון פֿאַרצײַטן. ― װי אַזױ ייִדן האָבן אַמאָל געלעבט צװישן פּריצים. ―
אַ טראַגעדיע פֿון אַן אָרעמען רענדאַר
מע באַדאַרף אָבער ניט מײנען, אַז דער זײדע משה־יאָסיע איז אַלע
מאָל געװען נאָר אױף <<יענער>> װעלט, און אַז ער האָט ניט געהאַט פֿאַר
זײַנע אײניקלעך צו דערצײלן גאָרנישט פֿון <<דער>> װעלט. אָ! ער האָט
געהאַט זײער אַ סך צו דערצײלן פֿון אַמאָליקע ייִדן, אַמאָליקע חסידים,
|