mindl rinkevitsh
 
tsveyte stsene
 
di tsayt: 1965
 
dos ort:
a varshever gas. a kafe in droysn mit a tishl un shtuln.
 
beys der forhang heybt zikh: dos yingele, vi dervaksener, lebn geblibener,
a turist mit a kamere, shpatsirt zikh iber der gas, kukt zikh arum mit 
groys interes. mit amol bavayzt zikh di tsveyte yunge tsigaynerin, geyt shnel 
tsu tsu im.
 
tsveyter yunger tsigaynerin:
lozt zikh for#oyszogn dos mazl.
 
lebn geblibener:
(shtark iberrasht)
ze nor, di tsigayner zaynen vider do!
(pruvt zi arumnemen)
 
tsveyter yunger tsigaynerin:
(dreyt zikh flink un kuntsik aroys fun zayne hent)
ikh bet aykh zeyer! ikh bin a farheyrate froy mit a kind. ikh hob aykh bloyz
gevolt foroyszogn dos mazl.
 
lebn geblibener:
ikh bin oykh farheyrat. ikh hob zeyer a fayn yingele in di shtatn. ikh vil
bloyz mit aykh a vayle shmuesn.
 
tsveyter lebn geblibener:
tsu vos?
 
lebn geblibener:
a bakant ponem ...
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ir hot mikh nokh keynmol far di oygn nit gezen.
 
lebn geblibener:
ir dermont mikh in vemen.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
aza teyrets hot men shoyn geehert.
 
lebn geblibener:
ikh muz mit aykh redn. (kukt zikh arum.) derloybt mir aykh tsu koyfn a lade do
in kafe. ir kent for#oyszogn mayn mazl.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ikh ken nit glat geyn mit aykh. vos trakht ir?
 
lebn geblibener:
ir kent gants gut oyfpasn af zikh.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vos meynt ir mit dem?
 
lebn geblibener:
hert oys, meydl, ir hot do tsu ton mit zeyer an altn man. ikh bin nokh fun
far der tsveyter velt-milkhome. shtelt aykh for!
(veykh)
zogt nit op.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(nit zikher. vayzt afn kafe.)
nu, bloyz biz danen.  bloyz af a halber sho.
 
(zey zetsn zikh baym tishl. der kelner kumt tsu un vayzt menyus.)
 
lebn geblibener:
(tsu der tsigeaynerin, vayzndik afn menyu)
vos shmekt aykh do?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ikh volt gegesn a lade fun shokolade.
 
lebn geblibener:
ir vilt epes trinken tsu dem?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(argresiv)
keyn shum alkohol.
 
lebn geblibener:
a lade fun shokolade mit tsvey kaves, zayt azoy gut.
 
(kelner op.)
 
tsveyter yunge tsigaynerin:
zent ir, heyst es, a turist fun amerike?
 
lebn geblibener:
ir zet dokh.
 
(kelner brengt tsu trogn tats, servirt zey. kelner op.)
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ir zent ober a hi geboyrener. ir redt tsu gut poylish far an amerikaner.
 
lebn geblibener:
kedey dos tsu derkenen darf men nit zayn keyn vorzogerin.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ir zent gekumen tsu kroyvem af bazukh?
 
lebn geblibener:
ikh hob do nit keyn kroyvem.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vos epes?
 
lebn geblibener:
der nokh|milkhome|diker dor iz, ze ikh, a bisl gedikht.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ir hot dokh ober gezogt az ir zent a geboyrener in poyln.
 
lebn geblibener:
ikh hob do keynem nit.
(tsit oys di hent tsu ir)
efsher vet ir mir zayn a kroyve?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vos darft ir az ikh zol zikh makhn far ayere a kroyve?
 
lebn geblibener:
zi khapt zikh nokh alts nit.
(poyze)
lomir firn a shmues vegn der tsveyter velt-milkhome.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ir gedenkt es; ikh nit.
 
lebn geblibener:
o, di yugnt!
(poyze)
zogt mir, ir zent geboyrn gevorn in varshe?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
avade.
 
lebn geblibener:
iz lomir shmuesn vegn gevise gesheenishn in undzer heymshtot beys der 
 
tsveyter velt-milkhome.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
zey hobn gevorfn mit bombes biz es iz fun dem gornit geblibn.
 
lebn geblibener:
lomir nokhamol probirn. beys der tsveyter velt-milkhome zaynen forgekumen 
tsvey 
oyfshtandn. lomir redn vegn der ertsher.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(khapt zikh, shokirt)
di geto! got mayner! vos tut ir do?
 
lebn geblibener:
ot dos hob ikh punkt gehaltn in fregn bay aykh. vos zent ir do 
tsurikgekumen? af vos vart ir? az di drite velt-milkhome zol zikh onrukn 
un shoyn makhn tsu aykh alemen a sof?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ergets vu muzn mir dokh zayn. bay aykh in amerike iz den dos lebn af 
hundert protsent gezikhert?
 
lebn geblibener:
keyn ort iz nit in gantsn zikher. ober zikh do avekzetsn! dos heyst, faktish,
aynladn dem toyt tsu zikh in shtub arayn. ir hot dermont a kind. khapt es 
un antloyft. trogt zikh op fun eyrope.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
khapt es un antloyft. punkt azoy. vuhin? vos vet zayn mit mayn mishpokhe?
 
lebn geblibener:
ir vet ale kumen keyn amerike. ikh vel dos aranzhirn far aykh.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
far vos zolt ir zikh azelkhes unternemen?
 
lebn geblibener:
ikh hob oykh gehat a mishpokhe. af zeyer ort vil ikh aykh oprateven.
(poyze)
ikh meyn ernst.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
ikh farshtey.
 
lebn geblibener:
nu?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
men fort nit mit a mol, glat azoy, keyn amerike.
 
lebn geblibener:
di tsigayner zaynen dokh baveglekh.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
yo, me bavegt zikh un men bavegn zikh in zelbn farkishuftn krayz. mir kumen
in ergets nit on.
 
lebn geblibener:
far der milkhome iz gegangen a vertl tsvishn yidn: blaybn in eyrope heyst 
zitsn af a volkan. ikh meyn az ir zitst nokh afn zelbn volkan.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
der volkan hot shoyn oyfgerisn. itst vet er lang ruik shlofn.
 
lebn geblibener:
fun vanen veyst ir?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
loyt di kortn. mir veysn.
 
lebn geblibener:
ikh bin greyt tsutsugebn az gevise zakhn veyst ir davke. a tsigaynerin hot mir
amol for#oysgezogt mayn mazl.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vos hot zi azelkhes aroysgezogt?
 
lebn geblibener:
az ikh vel alemen iberlebn.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
zet men dokh.
 
lebn geblibener:
vayter hot zi gezogt az ikh vel vern gor an anderer.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
mit vos zent ir azoy andersh gevorn?
 
lebn geblibener:
ir zet far zikh a fulshtendikn amerikaner birger. tsum umglik hot in 
43tn 
yor nit gehaltn derbay.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
zet ir shoyn. af di kortn ken men zikh farlozn.
 
lebn geblibener:
nu gut. lomir onnemen az me ken zikh yo af zey farlozn. nor tomer --- khas
u|kholile --- klapt es nit. tomer leygt ir zey nit oys vi es darf tsu zayn. 
vos vet fun aykh alemen vern?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
me hot shoyn getrakht vegn dem. mir veln farshvindn un shoyn.
 
lebn geblibener:
vuhin?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
farlozt zikh af undz. dos iz shoyn undzer zakh. haynt do --- morgn farfaln
vi in vaser --- keyn adres nit gelozt --
 
lebn geblibener:
me veyst dokh vegn di kanaln mit di monastirn. faran vegn dem a tsendlik 
filmen. hundert bikher.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vet men gefinen an ander veg.
 
lebn geblibener:
ir vet zikh oyslernen vi nokh tsu lebn untern vaser.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(far|khidesh|t)
vos?
 
lebn geblibener:
s'iz aza yidisher vits.
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(mrh-shHurhdik)
s'iz nit keyn gelekhter.
 
lebn geblibener:
vi azoy hobn ayere eltern ibergelebt yene yorn?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
vi hob ikh aykh gezogt? zey hobn gevust vi azoy nit tsu vern.
 
lebn geblibener:
(kurtse poyze)
zogt mir, di eltere tsigayner redn nokh vegn der milkhome?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(kurtse poyze)
yo.
(lengere poyze)
men dermont aykh.
 
(lebn geblibener vart mit umgeduld zi zol redn vayter. azoy vi es vert 
klor az zi hot nit b|deye vayter tsu redn vegn dem inyen pruvt er 
dos bay ir aroyskrign)
 
lebn geblibener:
lemoshl?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(pamelekh, nit zikher)
ir farshteyt, ayer tsore iz geven vos ir hot tsu fil gevolt. groyse 
oygn hot ir gehat.
 
lebn geblibener:
vos hobn mir eygntlekh azelkhes gevolt?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
(emfatish)
vos hot ir den  ~n|~i~t~  gevolt? alts vos zey hobn geton hot ir oykh 
gedarft nokhton. shraybn zeyere bikher! farvaltn mit zeyere fabrikn! vern 
lerer in zeyere shuln!
 
lebn geblibener:
vos iz di aveyre?
 
tsveyte yunge tsigaynerin:
keyn aveyre iz dos punkt ober men darf hobn a shtikl gefil far dem vos iz 
rekht, vos shikt zikh. ir hot nit gevust fun keyn mos. iberal zent ir 
gevezn: in teater, in di filmen.
(ir shtime drikt oys shok)
ir hot afile gehat a por mentshn in der regirung, zogt men.