fun redaktsye
 
letstns hot di db"y-redaktsye bakumen a briv mit bamerkungen fun undzern a 
gutn-fraynd. ot vos er shraybt:
 
ot ze ikh in a vizye vi ikh ze aleyn oys in tsvantsik yor arum, un ikh hob 
moyre tomer gey ikh aroysvayzn di felern vos ikh hob zey aleyn nisht 
bamerkt. me zogt az a mentsh geyt adurkh etlekhe stadyes in lebn. di Levi|im 
hobn dokh gedint a sakh farsheydene funktsyes in beyt-h|mikdesh --- tsu finf 
un tsvantsik yor hobn zey geton eyn arbet, tsu draysik yor a tsveyte, un tsu 
finf un draysik yor vider a drite. nor vos iz geven, tomer der finf un 
tsvantsik-yoriker Levi hot zikh farvandlt in emetsn vos iz geven gor 
umpasik, afile umkompetent, tsu zayne draysik yor? tsi hot der koyen-godel 
gehaltn an oyg af dem, tsi zaynen zayne felern farshvundn gegangen in der 
makhne Levi|im? me hot geton a shodn di kedushe vos in beyt-h|mikdesh?
 
dos zelbe fregt zikh haynt in di vokhn farn man-un-vayb-lebn. di yunge 
felern hobn efsher getoygt ven me iz "aleynenyu", vayl zey darf fardayen nor 
der yokhed, un in klal vern zey say vi farfleytst fun di felern un di 
farsheydnkaytn fun yedn eynem. derfar hobn khazal goyzer geven di brokhe 
"khokhem h|razim" afn zen an oylem fun a geviser greys --- nor in a groysn 
oylem zaynen di yokhed|ishe eygnshaftn tselozn, un di mayles fun folk nemen 
dem oybn-on.
 
ven m'iz shoyn groys zaynen di felern an eygene akhrayes. mit "groys" meyn 
ikh nisht "nokh der bar-mitsve", nor gikher "nokh der khasene", oder nokh 
voser nisht iz tsunoyfporung vos bayt dem reshus fun yokhed af rabim. in 
rabim, in der efntlekhkayt, vi me veyst, iz alts andersh. a moshl ken men 
nemen bay der geshikhte fun medines-yisroyl. ven di yidishe kehiles, afile 
di greste, zaynen farfleytst gevorn oder far|khurve|t gevorn fun di 
umes-h|oylem iz nishto geven mit vos aroystsuvayzn di ekht yidishe 
khesroynes. haynt hot men shoyn a medine, me ken zi afile onrufn a kale, a 
zivug tsum folk yisroyl. ele vos --- azoy arum vayzt es aroys dos folk zayn 
umperfektkayt, zayn K|kol-h|goyem|dikayt.
 
ven m'iz eyner aleyn ken men hobn a tsinishn Kmu kotskerdikn kuk af der 
velt, vayl s'iz gringer azoy tsu kukn fun oybn arop. vi der dubner maged hot 
ge|musr|t dem vilner goen --- az me lernt yomom ve|laylo in hisboydedes hot 
men nisht vemen tsu baleydikn oder zikh tsu krign. aleyn iz di neshome reyn, 
un mit --- past di neshome nit.
 
un der teyrets iz vos? vi azoy gefint men a tikn af aza problem? gornisht. 
dos iz dokh der tsil fun lebn --- tsu (pruvn) bilantsirn di kegnzaytike, 
efsher zikh-soyser|dike baderfenishn fun yokhed un klal, fun reb yisroyl un 
klal yisroyl, un, in enlekhn analiz, fun khosn un kale. derfar iz di khupe 
an ofene. der oylem kukt mit likhtike oygn, un dos porl kukt zikh iber eyns 
afn tsveytn. un di shkhine kukt fun der vaytns, un vundert zikh vos in aza 
sheyner velt iz der yid nokh alts in goles.
ikh bin nor vos gevorn a khosn, un di zikherkaytn fun di gezelshaftlekhe 
roles fun man un froy zaynen zikh soyser mit di sfeykes fun tog teglekhn 
lebn, un mit di khmares vos vayzn zikh af yedn bloyen himl.  efsher iz dos 
iberanaliz un efsher iz dos zelbst-rakhmones, nor di naivkayt iz a mol a 
shpigl vos vayzt aroys dos vos di mer ayngelebte un ayngefundevete zeen 
nisht.