loyt di kortn (pyese)
 
mindl rinkevitsh
 
parshoynen:
 
di mame
 
ershte stsene
 
ershte yunge tsigaynerin.
lozt foroyszogn ayer yingeles mazl, madam.
 
mame.
(a bisl iberrasht. tut momental a trakht)
nu gut. farvos nisht?
 
ershte yunge tsigaynerin.
(tsit oys di hant tsum kind)
gib a hant, yingele.
 
yingele.
(er tut a trit af tsurik. bahalt di hent hinter zikh)
 
ershte yunge tsigaynerin.
azoy ken ikh dokh nisht.
 
yingele.
(hitsik, farbisn)
kh'vil nisht az di tsigaynerin zol zikh onrirn in mir.
 
(moment fun shokirtn shvaygn)
 
mame.
(tsum yingele in vider a shtrengn ton)
di minut zolstu zikh antshuldikn un gebn a hant.
 
yingele.
(in a shtiln nokh alts farbisenem ton)
antshuldikt.
(shtrekt pamelekh oys di hant.)
 
ershte yunge tsigaynerin.
(lebedik. pruvt endern di ongeshtrengte shtimung. nemt im on di hant un 
batrakht di dlonye)
lomir nor a kuk ton vos do iz. ze nor, di linye fun lebn iz bay dir gor a 
lange.
(zi kukt im vayter in hant, nemt zikh tsayt, zet oys tsu zayn a bisl 
farvundert. es iz klor az der inyen hot mit a mol aroysgerufn bay ir groys 
interes. zi vendt zikh tsu der mamen)
er vet gevis hobn yorn un firn an interesant lebn. es vet fun im vern gor an 
anderer.
 
mame.
(gutmutik. pruvt nokhkumen der tsigaynerin. me zet az zi nemt es nisht 
ernst.)
 
alte tsigaynerin.
es ken azoy zayn.
 
mame.
un er vet hobn yorn?
 
ershte yunge tsigaynerin.
(a bisl nisht zikher)
er vet zikher iberlebn di noente zayne.
 
(di mame git ir a matbeye)
 
ershte yunge tsigaynerin.
(khapt a kuk af der matbeye. zeyer tsufridn)
a sheynem dank aykh, madam.
 
mame.
nu fayn.
(tsum yingele)
dank sheyn.
 
yingele.
(farbisn)
a dank.
 
mame.
(beyz)
host fargesn vi men shmeykhlt?
 
alte tsigaynerin.
er hot dokh gezogt a dank. es vet shoyn gut zayn.
 
mame.
es iz ober nisht gut.
(fartrakht zikh a rege)
dos kegngefil zayns tsu aykh --- azoy hob ikh im dertsoygn? mir zaynen dokh 
epes sotsialistn. ikh veys nisht fun vanen dos nemt zikh tsu im.
 
alte tsigaynerin.
fun vanen? fun der luft. men zogt af undz az mir khapn kinder iz avade hot 
er moyre.
(poyze.)
mir hobn koym genug af tsu gebn esn undzere eygene kinder.
 
ershte yunge tsigaynerin.
(kokht zikh)
me dertseylt af undz aza mayse --- az mir farrufn zey tsu tsirkn zey zoln 
dort vern kuntsn-makher. aza idiot|sve! fun vanen veyst men tsi a kind toyg 
zikh oys tsu dem? zey nemen dokh nisht yedn. ven es zol undz afile aynfaln 
azelkhes tsu ton, voltn mir dokh gikher gepruvt gebn undzere eygene feike 
kinder a meglekhkayt zikh azoy arum tsu epes dershlogn? nokh vos darfn zey 
azoy redn?
 
mame.
(ziftst)
un vos redt men alts af undz yidn? az mir harg|enen kinder --- az me nemt a 
kind un me der|harg|et es --- shtelt aykh for --- un az mir banutsn zikh mit 
zeyer blut af peysekh ---
 
ershte yunge tsigaynerin.
nokh beser. sheyne mayses ale beyde.
 
alte tsigaynerin.
fartsaytns hobn mentshn gegleybt in vampirn mit makhsheyfes vos forn 
raytndik af bezemer. di tsaytn endern zikh; endern zikh di mayses oykh. 
bloyz di mentshn blaybn di eygene. haynt tsu tog zaynen mir far zey geforn 
vampirn mit makhsheyfes vos zoygn zeyer blut un farfintstern zey dos lebn.
 
mame.
ir zent, ze ikh, zeyer a kluge froy, ober di mayses kenen zikh yo endern. ot 
bin ikh a sotsyalistke. ikh meyn az di mentshhayt iz farbitert vayl dos lebn 
iz azoy shver. es kumen for enderungen vos veln zey gebn di meglekhkayt tsu 
lebn onshtendik. es halt shoyn derbay. ot bald veln ale mentshn zayn brider.
 
ershte yunge tsigaynerin.
(tselakht zikh afn kohl. ale kukn zi on.)
nisht loyt mayne kortn, madam.
 
mame.
(ayngehaltn, khotsh men zet az zi iz ufgeregt)
tsi gleybt ir b|klal nisht az es ken vern beser?
 
ershte yunge tsigaynerin.
az me zet es far di oygn gleybt men in dem.
(brutal)
ir vilt mir zogn az baym itstikn moment haltn ayere yidn bay farbridern zikh 
mit der gantser velt?
 
(di mame lozt arop di oygn. di alte tsigaynerin tut beyz a kuk af der 
yingerer.)
 
alte tsigaynerin.
(redt tsart tsu der mamen)
ikh veys az es hobn zikh ongerukt shvere tsaytn af aykh mit ayer folk.
(poyze)
ir farshteyt, ayer umglik iz vos aykh hot zikh farvolt davke dos vos yederer 
shtrebt tsu dem tsutsukumen; di ongezeenste postns, di shenste kleyder…
 
mame.
(shlogt zi iber)
di shenste kleyder neyen mir dokh uf. torn mir nisht geyn in zey?
 
alte tsigaynerin.
(veykh)
ikh fargin ikh nor es darf zayn mit a mos. ir muzt gefinen a veg zikh nisht 
tsu varfn in di oygn, azoy vi mir. keyner vil nisht dos vos mir farmogn. ver 
vil den vern a kortn-varfer?
 
mame.
un az me vert geboyrn mit a shitkl talant? un az men iz bekoyekh azelkhes 
tsu bavayzn vos vet zikh ~ y~o ~ v~a~r~f~|n ~ i~|n ~ d~i ~ #~oy~g~|n?
 
alte tsigaynerin.
maynet vegn megt ir dos bavayzn, gezunterhayt. mikh art es nisht. ikh meyn 
nor ayer gut mit ayer kind!
 
(beyde froyen tsien spontan oys di hent un nemen zikh arum.)
 
mame.
ikh veys az ir redt fun gantsn hartsn.
 
(nemt on ir kind far di hant. zey nemen pamelekh avekgeyn.)
 
alte tsigaynerin.
(shrayt zey nokh)
lang lebn zolt ir!
 
(mame un yingele op)
 
ershte yunge tsigaynerin.
dos vos ikh hob gezen af dem kinds hant iz azoy meshune modne. alts kumt mir 
letstns oys meshune modne. es varft on a shrek.
 
alte tsigaynerin.
iz hit zikh far dayn shrek. kuk nisht in di kortn far zikh biz es vet nemen 
vern beser.
 
ershte yunge tsigaynerin.
(provotsirndik)
un dir dakht zikh oys az es vet in gikhn nemen vern beser.
 
(alte tsigaynerin kvetsht mit di pleytses. es geyt farbay a mansparshoyn)
 
ershte yunge tsigaynerin.
(kumt im flink antkegn)
lozt zikh foroyszogn dos mazl.
 
forhang
 
[tomer volt ir gevolt vayter leyenen di iberike stsene fun der pyese, 
shraybt afn dozikn blitspost-adres:
sholemberger@hotmail.com
. a dank farn aroyszogn ayer farlang!]
ir yingele
dos yingele vi a dervaksener lebn geblibener
alte tsigaynerin
ershte yunge tsigaynerin
tsveyte yunge tsigaynerin
di tsayt: 1938
dos ort: a varshever gas
beys der forhang heybt zikh: geyen di mame mit ir yingele iber der gas. mit 
a mol bavayzn zikh di alte tsigaynerin mit der ershter yunger tsigaynerin.
heyst es az es vet fun im aroyskumen an ongezeener mentsh?